Jak rozumieć właściwa opiekę farmaceutyczną?

Właściwa opieka farmaceutyczna powinna obejmować następujące czynności:

  • konsultacje farmaceutyczną
  • kaĹźdorazowe informowanie pacjenta o sposobie dawkowania przepisanych mu lekĂłw
  • racjonalizacja stosowanej przez pacjentĂłw farmakoterapii
  • prowadzenie działań edukujących pacjenta w odniesieniu do danej jednostki chorobowej
  • poprawa jakości Ĺźycia pacjenta

Podkreślić należy, iż usługi świadczone przez farmaceutę w ramach opieki farmaceutycznej zmierzać mają do poprawy nie tylko zdrowia danego pacjenta, lecz również jakości jego życia.

Rzeczywiste realizowanie przytoczonych wytycznych daje okazję do systematycznego monitorowania efektów leczenia uzyskiwanych u danego pacjenta. Wszelkie nieprawidłowości i/ lub działania niepożądane mogą być przez farmaceutę w porę zauważone i skorygowane i/lub wyeliminowane. Rzeczywiste i skrupulatne przestrzeganie zasad prawidłowej opieki farmaceutycznej prowadzi do obniżenia ryzyka wystąpienia niepożądanych efektów leczenia i/ lub interakcji lekowych, przez co umieralność i chorobowość w społeczeństwie ulega ograniczeniu. Najistotniejszym celem opieki farmaceutycznej jest wywarcie na pacjenta wpływu, aby jak najściślej przestrzegał zaleceń lekarskich. Można to osiągnąć jedynie drogą bezpośredniej konwersacji z pacjentem, nawiązania przez farmaceutę swoistej z nim więzi.

Farmaceuta jako łącznik na linii pacjent - lekarz

Zaznaczyć należy, iż chory w trakcie wizyty u lekarza otrzymuje ogrom informacji na temat samej choroby, jak i proponowanej farmakoterapii. Odbywa się to z reguły w ograniczonym wymiarze czasowym, jako że lekarz ma niewielką pulę czasu, przeznaczoną na jednego pacjenta. Zdarza się, iż przekazane choremu wytyczne dotyczące leczenia (dawkowania/ czasu terapii itp.) są dla zainteresowanego niejasne już w chwili opuszczania gabinetu. Jeśli pacjent nie uzyska fachowej porady w aptece, będzie zażywał zakupione leki, kierując się informacjami zdobytymi droga internetową, radami znajomych itp. Rolą farmaceuty jest bycie swoistym „łącznikiem” pomiędzy lekarzem, a pacjentem. Posiadana przez farmaceuty wiedza umożliwia mu bowiem doinformowanie pacjenta na temat przepisanej mu terapii. Jeśli chory nie otrzyma fachowej pomocy ani w gabinecie lekarskim, ani w aptece, często zdarza się iż trafia do kolejnych lekarzy specjalistów.

W konsekwencji otrzymuje recepty na coraz to nowe leki, lub też otrzymuje identyczne produkty lecznicze z identyczną substancją czynną. Ryzyko stosowania polifarmakoterapii jest olbrzymie – od niepożądanych i częstokroć groźnych dla zdrowia i życia interakcji różnych leków po nasilenie działań niepożądanych wynikających ze zwielokrotnionego spożywania jednej substancji czynnej.

Zagrożenia wynikające z braku właściwej opieki farmaceutycznej

Brak istnienia opieki farmaceutycznej i możliwości rozwoju prawidłowej więzi pomiędzy farmaceutą, a konkretnym pacjentem, przyczynia się do raczej przypadkowego wyboru apteki. Tymczasem jeśli pacjent zaopatruje się w jednej aptece istnieje szansa, iż farmaceuta wychwyci nieprawidłowości w realizacji recept przez pacjenta i wyjaśni ryzyko płynące z samolecznictwa (tzw. samoordynacji).

Zaufanie jakim pacjent obdarza farmaceutę może również wpłynąć na ograniczenie ilości wizyt u kolejnych lekarzy specjalistów. Niewłaściwe stosowanie leków przez pacjenta „non – compliance”, jest jednym z podstawowych problemów w farmakoterapii, zwanych problemami lekowymi. Zapobieganie występowaniu problemów lekowych jest właściwym zadaniem opieki farmaceutycznej. Do wspomnianych problemów zaliczyć należy również:

  • wykupienie zaleconych lekĂłw, lecz nie stosowanie się do ustalonego sposobu ich dawkowania
  • rezygnacja z części przepisanych lekĂłw z uwagi na kwestie finansowe

Rola farmaceuty w procesie leczenia pacjenta

Rola farmaceuty sprawującego opiekę farmaceutyczną w sposób właściwy, polega na wychwyceniu każdego z przedstawionych zachowań i jego prawidłowa korekta/ eliminacja. Aptekarz musi uświadomić pacjentowi, iż wykupienie zaordynowanych mu leków jest konieczne, a rezygnacja może zakończyć się istotnym pogorszeniem stanu zdrowia, w skrajnych przypadkach nawet śmiercią. Znaczna część pacjentów nie ufa swojemu lekarzowi lub neguje jego zalecenia. Bezpośredni kontakt z farmaceutą i możliwość życzliwej, lecz merytorycznej rozmowy, bardzo często zmienia nastawienie pacjenta do konieczności stosowania zapisanych lekarstw. Poinformowanie chorego o prawdopodobnych skutkach „sporadycznej” terapii również podnosi wartość compliance.

Wytyczne Naczelnej Izby Aptekarskiej, traktujące o opiece farmaceutycznej, wskazują iż jej podstawą jest nawiązanie dobrego i co najważniejsze, stałego kontaktu farmaceuty z pacjentem (jak również z lekarzem). Farmaceuta sprawujący opiekę nad chorym, winien rzetelnie gromadzić dane na temat jego dolegliwości, przyjmowanych leków, a następnie wykorzystywać posiadaną wiedzę dla jak uzyskania jak najlepszych efektów stosowanej terapii. Cechy właściwej i prawidłowo prowadzonej opieki farmaceutycznej, powinny więc obejmować takie aktywności, jak:

  • Edukacja pacjenta – działania szkoleniowe muszą być prowadzone z moĹźliwie najwyĹźszą systematycznością. Powinny jednocześnie obejmować wszelkie tematy związane z jednostką chorobową, na ktĂłrą choruje dany pacjent. Przekaz wiedzy powinien odbywać się prostym językiem, w sposĂłb zrozumiały dla pacjenta.
  • Systematyczna kontrola wszystkich lekĂłw przyjmowanych przez pacjenta. Dzięki rzetelnej dokumentacji stosowanej farmakoterapii istnieje realne prawdopodobieństwo wykrycia nieprawidłowości związanych z terapią lekową i zapobieganie ewentualnym konsekwencjom.
  • Systematyczna kontrola parametrĂłw klinicznych, co umoĹźliwia prawidłową ocenę skuteczności stosowanej przez pacjenta farmakoterapii.
  • Opracowywanie indywidualnego schematu opieki terapeutycznej dla kaĹźdego pacjenta danej apteki. Tego typu plan powinien uwzględniać zarĂłwno występujące jednostki chorobowe, farmakoterapię przyjmowaną w przeszłości, jak i aktualny stan zdrowia oraz obecnie przyjmowane leki. Dzięki wspĂłlnej analizie i kompilacji wszystkich wymienionych czynnikĂłw moĹźliwe jest opracowania skutecznego planu profilaktyki i osiągnięcie pożądanej poprawy stanu zdrowia.

Stosunek farmaceuty do pacjenta realizując powyższe założenia charakteryzuje opiekę farmaceutyczną i umożliwia jej odróżnienie od jednorazowej porady aptecznej. Apteki realizujące wytyczne opieki farmaceutycznej są ponadto zobowiązane do prowadzenia dokładnej i rzetelnej dokumentacji, w odniesieniu do każdego prowadzonego pacjenta.  Opieka farmaceutyczna ma więc dwa główne cele: optymalizację farmakoterapii i zminimalizowanie działań niepożądanych związanych z nieprawidłową terapią lekową oraz pełniejsze wykorzystanie wiedzy i misji farmaceuty. Aby opieka ta była sprawowana w sposób właściwy, należy uwzględnić specyfikę pacjenta.

Drukuj